تسلیمه نسرین / آموزش لائيک تنها اسلحه موثر در مقابله با بنيادگرايی است

برگردان احمد آزاد
نويسنده بنگلادشی، نسرين تسليما، زير فشار متعصبين مذهبی ناگزير به ترک کشورش و سپس هند شد و اکنون در فرانسه زندگی می کند. وی، که يک چهره شناخته شده مبارزه بر عليه تعصب مذهبی است، روز ۴ آوريل در جلسه „ديدار لائيک بين الملل“ شرکت کرده بود. در زير مصاحبه وی را با خبرنگار روزنامه اومانيته (۹آوريل ۲۰۰۹) می خوانيد:
سوال: مبارزه شما بر عليه بنيادگرايی فقط به اسلام محدود نمی شود. شما همچنين تعصبات مذهبی مسيحيان، يهوديان و بودائيان را هم افشاء می کنيد. چه نقطه مشترکی بين اين ها وجود دارد؟
تسليما: من مخالف هرگونه تعصب هستم. آن چه که به من برمی گردد، من تمام عمرم از بنيادگرايی اسلامی رنج برده ام. من در يک کشور مسلمان به دنيا آمدم و بزرگ شدم. زمانی که من بنيادگرايی را نقد می کنم و همچنين مذهب را آن گونه که هست، چه بودائيسم باشد چه مسيحی، يهودی يا هندوئيسم، به اين دليل که به زنان ستم روا می دارند، هيچ کس مرا به مرگ تهديد نمی کند. اما زمانی که از اسلام صحبت می کنم، بنيادگرايان اسلامی با صدور فتوا، حکم مرگ مرا صادر مي کند و برای سر من جايزه می گذارند. اين گونه است که من از کشور خودم، بنگلادش، بيرون رانده شدم. بعد از آن که دهسالی در اروپا زندگی کردم به شهر کلکته درهند رفتم. در آن جا دوباره با فتوا روبرو شدم و کتاب هايم در ميدان شهر به آتش کشيده شد. در جريان معرفی يکی از کتاب هايم در حيدرآباد، از سوی مرتجعين مورد حمله قرار گرفتم. در کلکته به خيابان ها ريختند خواستار اخراج من شدند. در پاسخ، حکومت چپگرای هند، من را در يک خانه تحت مراقبت، سکنا داد. قبل از آن که مرا اخراج کند. از دولتی سر مرتجعين من امروز ناگزيرم يک بار ديگر در مهاجرت زندگی کنم. اين برای من بسيار دشوار است. من يک نويسنده بنگلای هستم. برای من دوری از کشورم بسيار دردناک است، جايی که ميتوانم با ديگر زنان کشورم، که برای حقوق و آزادیها مبارزه میکنند همراهی کنم.
سوال: چرا بنيادگرايان تحديد حقوق زنان را هدف اصلی خود قرار داده اند؟
تسليما: در ديد آن ها قدرت مردها از ميزان تسلط شان بر زنان سنجيده می شود. مذهب سرچشمه بنيادگرايی است. درنتيجه هيچ مذهبی برابری زن و مرد را نمی پذيرد. اين مذهبی ها هستند که ستم به زنان را تشويق می کنند و آنها را از داشتن حقوق برابر بازمیدارند. آن ها سيستم پدرسالاری را تحکيم می بخشند، که با آزادی زنان همخوانی ندارد.
سوال: نظر شمادر مورد درگيری هايی که اين چند وقت اخير دررابطه با ممنوعيت حمل روسری در مدارس عمومی، در اروپا و فرانسه پيش آمد، چيست؟
تسليما: من با قانون کشور فرانسه که حمل نشانه های مذهبی در مدارس عمومی را ممنوع کرده است، بسيار موافقم. برای يک جامعه لائيک، اين بسيار اهميت دارد که مدارس را همچون يک محيط آزاد انديشه و وجدان، که نشانه های مذهبی جايی در آن ندارد، حفظ کند. زمانی که بحث روی چادر متمرکز می شود، اين برای من يک نشان ستم است. زنان بايد پوشيدن چادر را رد کنند. و هر زمان که پذيرفتند که چادر داشته باشند، اين يک مسئله شخصی است. هر جامعه لائيکی بايد مدرسه و کليه محيط های عمومی را از هرگونه نشان مذهبی دور نگهدارد.
سوال: آيا تلاش تسخير فضای عمومی در اروپا توسط مذهبيون برای شما تازگی دارد؟
تسليما: اين نشان می دهد که اين سوال فقط در کشورهای اسلامی مطرح نيست. بنيادگرايان در اروپا هم پيشروی کرده اند، و همچنين مرتجعين مسيحی. در امريکا اينان بلافاصله پزشکانی که سقط جنين انجام می دهند را به مرگ تهديد می کنند. در اولين قدرت جهانی، امريکا، مسيحيان „اوانجليست“ تا درون حکومت هم نفوذ کرده اند. در انگلستان مرتجعين اسلامی خواهان استقرار قوانين شرع درباره شهروندان مسلمان شده اند. کشيشان کليسای انگليس و سيستمداران مذهبی گفته اند که مخالف نيستند. اگر ما ترمزی در مقابل اين رشد بنيادگرايی نگذاريم، اگر آن را رها کنيم که هرکاری که دلش می خواهد بکند، اگر چپ و نيروهای پيشرو اروپا از مبارزه لائيک ها و اومانيست هابر عليه هر گونه ارتجاع، پشتيبانی نکنند، دراين صورت امکان عقب رفتن تمدن وجود خواهد بود.
سوال: آيا به نظر شما نيروهای چپ بيش از حد با بنيادگرايان مسامحه نمی کنند؟
تسليما: شهروندان مسلمان در اروپا در اقليت قرار دارند. در اين حالت، بخشی از چپ برای حفظ حقوق اقليت و جلوگيری از تبعيض، از نقد مذهب اسلام پرهيز کرده و حتی با بنيادگرايان مسامحه می کنند. به نظر من اين اشتباه سنگينی است. بدون چپ، چگونه می توان مبارزه برای لائيسيته و مبارزه برای حقوق زنان را پيش برد؟
اين مسئله را به راست ها واگذاريد. راست ها از اسلام و مسلمانان نفرت دارند. آن ها تلاش می کنند تا به وسيله لائيک ها، ايده های نژادپرستانه خودشان را تحکيم بخشند. ولی باور ما به چپ است. ما خواهان يک تحول پيشرو در جامعه هستيم. ما نبايد به راست اجازه دهيم تا راه مبارزه لائيک ما را، منحرف کند.
سوال: فکر نمی کنيد که مبارزه با تروريسم، که در اين چند سال اخير توسط امريکا دنبال شده، به تقويت بنيادگرايی کمک کرده و حربه توجيهی به دست آن ها داده است؟
تسليما: بنيادگرايان هيچ گاه از توجيه کم نخواهند آورد. زماني که اردوگاه سوسياليسم وجود داشت، جنگ مذهبی آن ها بر عليه کمونيست ها بود، که متهم به دشمنی با مذهب بودند. پس از سقوط اروگاه سوسياليستی، آن ها بر عليه امريکا، به عنوان دشمن اسلام، مبارزه خود را برگرداندند. بنيادگرايان، برکنار از اين که کی هدف آن ها است، مستحق هيچ همدلی نيستند. با آن ها بايد، بی توجه به دلائلی که ايدئولوژی مخرب آن ها را توجيه می کند، بدون وقفه مبارزه کرد. در اساس دشمنی را، که آن ها هدف خود تعيين می کنند، اهميتی چندانی ندارد. آن ها دلائل لازم برای توجيه اعمال خود را از دل مذهب بيرون می کشند. خشک مغزی آن ها از مذهب ناشی می شود، و به نام مذهب است که هر کس را، که هم چون آنان به جهان نگاه نمی کند، تهديد کرده يا به قتل می رسانند. جنگ با امريکا نيست که مرتجعين را به ستمگری بر عليه زنان رانده است. اين ستم پيش از آن هم وجود داشت. به درستی بايد تاکيد کرد که سرچشمه بنيادگرايی در مذهب است.
جنگ امريکا بحث ديگری است. می توان با آن مخالف بود و در مقابل آن ايستاد. ولی اعمال بنيادگرايان واقعيتی است که بدون جنگ عراق و افغانستان نيز وجود داشته است. آن ها برای مبارزه خود بر عليه حقوق زنان، زدن آن ها، شکنجه آن ها، شلاق زدن آن ها و سنگسار کردن تا حد مرگ به نام اسلام، منتظر اين جنگ ها نبودند. در کشورهای مسلمان، زن ها زمان درازی است که در رنج هستند.
سوال: آيا فکر می کنيد که مذاکره با طالبان، امکان بازگشت صلح در افغانستان را فراهم می کند؟
تسليما: اگر ممکن است، چرا آن را امتحان نکنيم؟ اما هيچ راه حل پايداری، بدون تغيير سيستمی که طالبان می سازد، به دست نخواهد آمد. بايد مدارس مذهبی، که کارخانه توليد بنيادگرايی است، را بست و آموزشی لائيک و علمی را در پيش گرفت. اين اساسی است. تا زمانی که اين سيستم برقرار است، چه با طالبان مذاکره شود و چه آن ها را تعقيب و شکار کنند، به جای نخستمان بازخواهيم گشت. بايد مشکل را از ريشه حل کرد. در واقع من فقط طالبان را مسئول وضعيت وخيم افغانستان نمی دانم. زمانی که شما يک کودک دوساله را به مدرسه مذهبی می فرستيد که هم چگونگی کاربرد اسلحه را می آموزد و هم تنها يک چشم انداز آموزشی دارد و آن هم يادگيری قرآن است، و موعظه ها هم به استقرار حکومت اسلامی و يا کشتن زنان و غيرمسلمانان تشويق می کنند، تعجبی نبايد داشت که اين کودکان به متحجرينی تندرو تبديل شوند. اين کودکان هيچ پنجره گشوده ديگری بر روی جهان ندارند. آن ها هيچ امکانی برای بهره گيری از آموزش لائيک و عمومی ندارند. از اين رو است که آن ها را مسئول نمی شناسم، بلکه آن هايی که سازندگان اين سيستم هستند، که کودکان بيگناه را به طالبان تبديل می کند، مسئول هستند.
در جهان اسلام، با همدستی دولت ها، که در پی آراء بنيادگرايان هستند، مدارس مذهبی همچون قارچ در حال روئيدن است. بايد از واگذار کردن تعليم کودکان به ملايان مرتجع خودداری کرد. دولت ها بايد به وظيفه خود عمل کنند و بايد مدارسی بسازند که در آن ها کودکان از برابری، دمکراسی، آزادی بيان بشنوند. اگر کسی به آن ها اين ارزش ها را نياموزد، چگونه انتظار داريد که روزی آن ها خواهان اين ارزش ها باشند؟ آموزش لائيک تنها اسلحه موثر در مقابله با بنيادگرايی است.

درج شده توسط: اشتراک | در تاريخ : ۲/۰۷/۱۳۸۸ |

:: :: :: :: :: :: :: :: :: :: :: ::